Enflasyon Ve İşsizlik Hakkında Bir Soru

05/May/17 23:47

Kısayol

Şikayet

Özel Mesaj

oksijen

Kayıt Tarihi: 28/Nisan/2007

Caliber bunu yazdı

https://www.odakitap.com/sanayilesmenin-gizli-tarihi-ha-joon-chang/9786054160440

Sorunun cevabı bu kitabın 7. bölümünde var.

Enflasyonu düşürmek için sıkı maliye ve para politikaları gerekir ki bu da büyümeyi ve istihdamı kötü etkiler. Yani kamu istihdam yaratmaz ya da para emisyonu düşürülü ve faiz artırılır ki sonuç olarak yüksek faize karşılık yatırımlar olmaz ve yatırım olmadığı için ayrıca kamu istihdam yaratmadığı için işsizlik oluşur. Enflasyonu tutalım derken işsizliği kaçırırsınız. Şu an Türkiye'de de bu durum vardır. Kamu sektörü neredeyse polis dışında alım yapmıyor, ha bire sözleşmeli alım yaparak harcamalarını kısmaya çalışıyor. Reis de ha bire faiz düşür faiz düşür diyerek sözde sevap işlediğini sanıyor ama %13'lük işsizliğin körüklendiğinin kimse farkında değil.

Evet, enflasyonu düşük tutarak bugünkü kazançları korursunuz. ANCAK!

Artan işsizlik karşısında insanlar daha düşük ücrete çalışmaya, sözleşme karşısında kıyma olmaya, part-time/mevsimlik/geçici işlerde çalışmaya tav olurlar. "Seni neden alalım, dışarıda bir ton adam var" sözlerini duymaktan insanlar sıkılmıştır. "Abi dışarıdaki 1000 lira istiyorsa ben 900'e de çalışırım" diyen insanlar yok değildir. Sigortasız çalışma, düşük ücrete çalışma gibi olaylar alır yürür.

Normalde kazancı şimdi koruduk ya, ha işte o kazanç kazanç değil ki? Ayda bir kilo et yemeye kalksan kiranı ödeyemezsin, elektrik su paran da borca biner. Ne yaparsın? Bankaların kucağına oturur, kredi kartına abanırsın. Ama olsun biz kazancımızı koruduk, enflasyona paramızı yedirtmedik.

Halbuki enflasyonun %30-%40'ı geçmeyeceği ekonomilerde bir üretimin olduğu, bir aktivitenin olduğu ortadadır. Enflasyon Arjantin'deki gibi olmadıkça çok da kötü birşey değildir. Yeni iş kolları yaratılır, yatırımlar yapılır, istihdam yaratılır. En basiti şöyle düşünelim. Kamu alım yaptı diyelim ne olacak? İşsizlik azalacak ve insanların geliri olacak değil mi? Geliri olan insan da harcama yapacak ve harcamaları kimden yapacak? Başka kişilerden. Talebi gören girişimciler yeni iş kolları kurma fiilini gösterecekler ve yatırımlar oluşacak. Tamam, eldeki paranın bir kısmı enflasyondan buhar olacak, ancak bu hiç kazanç olmamasından daha iyi değil midir?

Bir insanın işinin olması, ancak gelirinin bir kısmının erimesi mi daha iyidir yoksa işsiz olup, o iki kuruş parasının olduğu gibi kalması mı iyidir? Bunun bir de psikolojik boyutu var. Kalkınma demek sadece ekonomik büyüme demek değildir. Bunun sosyal ve çevresel boyutları da vardır. İnsanlarının psikolojik hastalıklar barındırdığı bir toplumun ekonomisinin %5 enflasyonu varmış. Çok afedersiniz ama sikerim öyle ekonomiyi.

Türkiye'de de verileri mukayese ettiğiniz zaman işsizlik ile enflasyon arasında ters bir ilişki olduğunu görürsünüz. Mesela ben hocalarımdan bunu çok sıklıkla duyarım. "Tamam 90'lı yıllarda enflasyon kıvranıyorduk ama işsizlik sorunumuz yoktu" diyorlar. Ben burada %100'lük bir enflasyonu tabi ki savunmuyorum çünkü enflasyon var enflasyon var, ancak monetarist (parasalcı) bir ekolü de mantıklı bulmuyorum.

70'lere kadar Keynes'in devlet odaklı modeli ile insanlar refah içinde yaşamış (tabi ki enflasyon da oluşmuş) ama nedense sonradan bir parasalcı kafa gelmiş ve devleti atıyoruz gençler, hadi fiyat istikrarına demiş ve bugünlere gelmişiz.

Türkiye'nin bugün enflasyon oranı geçmişe nazaran iyidir ama Cumhuriyet tarihi böyle işsizlik görmedi arkadaş! %13 dediklerine bakmayın siz. Rakamları düşürmek için ha bire hesaplama değiştiriyorlar. Gerçek oran %16-17 seviyelerinde. Dünyanın neresinde var bu oranlar bir bakın isterseniz. Enflasyon mu iyiymiş işsizlik mi?

Son olarak kendi fikrimi söyleyeyim:
Bir ülke kendi kendine yeter bir seviyede olmalıdır. Enflasyonun temel hedef olmasını saçma buluyorum. Bunlar hep gelişmiş ülkelerin bize dayatmış olduğu şeyler, çünkü gelişmiş ülkeden bize gelen sıcak paranın en çok korktuğu şey enflasyondur. Burada size yatırım psikolojisini anlatmak istemiyorum, çok uzar ama enflasyonun yatırımcı için çok kötü şey olduğunu bilin yeter. O nedenledir ki IMF gibi kurumlar enflasyon düşür der durur, sıcak para sahipleri gelip yüksek faiz ile bizim kanımızı daha rahat emsin diye!

Helal olsun ne yazacaksam yazmissin birdaha yazio konuyu lirletmim. Ek olarak issizlik enflasyon bir denge kuranidir. Ikisinden birinin asiri artmasi ekonomiyi kotu etkiler. Yada asiri dusmesi yine ekonomiyi kotu etkiler. Ulkelerin durumlerina gore ideal oranlar farklidir. Dogal oranlarin cok baskilanmasi ileride buyuk krizleri tetikleyecektir. Birinden birinin tercih edilmesi yerine ikisinin de dengelenmesi daha onemlidir.

Sadece son goruse tam katilmiyorum bende onu ekleyeyim. Enflosyonun dengelenmemesi issizlige odaklanmasi yanlsi bir secim olacaktir bence. Her ikisinde dengelenmesi gerekir. Ben sanki sorunu ekonomik dengeden ote yapidal sorun olrak goruyorum. Yani issizlik temel sorun insanlarin surekli universitelere yonlendirilio bu bolumlerde kalifoye eleman yetistirilmemesi. Ornegin bugun bir bina yaptirmaya kalkin 100 tane mimar 100 tane insaat muhendisini askeri ucrete 1 hafta bulursunuz. Ama demir baglayacak siva yapacak adam bulamazsiniz. Sonuc olrak bizim sureklo yetistirdigimiz yetersiz muhendis iktisatci doktor v.b. piyasanin ihtiyacina uygun elemanlar degil. Piyasanin ihtiysci olan elemanlarinda yasam sitandarti ve ozluk haklari buyuk problemli insanlar bu alanlarda calisman istemiyorlar. Kisacasi ara elemanlarin gelir ve refahi yukseltilirse bu issizlik darbogazindan da enflasyon korkusundanda kurtulup daha etkin ve hizli bir buyume gerceklestirebiliriz.

Bu onlemler alinmazsa orta gelir tuzagindan cikamayiz sarcak gibi bir ileri bir geri ekonomi yeri de sayar. Kotu turkce icin ozur dilerim mobilden yaziyorum.

Alıntı yap