Forum
Aktif konular
Üyeler
Kurallar
Arama
Gelecegi Gormek Gelecegi Gormek
-
izzmarit bunu yazdı
Mobilim uzun degerlendiremeyecegim fakat gozume takilan bir seyi yazmak istedim, gelecegi manipule edebilmenin tek ihtimali dinamik zaman akisiyla degil. Zaman, sabit zaman akisi (gödel spacetime..) ya da multiverse zaman akisi seklinde (einstein rosen bridge,.. tarzlari paralel evren) de olabilir. Evrenin deterministik olup olmamasi gelecegi (-ya da bazi durumlarda gecmisi) manipule etmeye engel degildir.
Novikov's self consistency principle da bu konuda incelemeye deger.
Ilgilenirseniz pc basindayken uzunca yazabilirim.
Edit: Lutfen izafiyet teorisine yalan demeyin oyle Einstein mezarindan dil cikartiyor :(
Paralel evrenler ve wormhole bildigim kadariyla gozlemlenememis, ya da deneysel olarak ispatlanamamis teorik konseptler (yaniliyorsam lutfen duzeltin).
Novikov self-consistency principle guzel bir yaklasimmis, zaman paradoksu yaratacak bir olayin gerceklesme ihtimali sifirdir :)
-- genele --
Bahsettigim emulatoru daha net anlasilsin diye oversimplified olarak soyle soyleyebilirim. Oyun motoru benzeri bir yazilim ile newton mekaniginden ibaret bir fiziksel dunya emulatoru yaziyorsun, ve gok yuzunden cesitli yerlerdeki 10 futbol topunu birakiyorsun (initial condition). Bu 10 futbol topunun emulatordeki hareketini izleyerek, gercek hayatta bu toplari biraktigimizda neler olacagini kestirebiliriz. Diyelim ki gercek dunyada toplar birakilali daha 1 sn oldu, emulatorde cok hizlica bu toplarin 1. saniye sonrasinda ne sekilde hareket edecegini gorduk, bu durumda, aslinda gercek dunyadaki gelecegi gormus oluyoruz.
Atom alti, quantum olceginde dusundugumuzde, evrendeki tum parcaciklarin initial condition'unu bilirsek, ve tum fiziksel yasalari (sadece newton degil) emule edersek, bu sefer toplarin lokasyonunu degil, tum evrende gerceklesecek olaylari emulatorumuzde gozlemleyebiliriz.
-
Ya aslında biz, bizden daha gelişmiş canlıların özgür irade var mı sorusu için oluşturduğu bir evrendeysek? Ve hatta o evrende ışık hızı 300bin km/sa değil de 3milyon km/sa ise ve adamlar biraz yavaslatsak nolur diye düşünmüş olsa mesela..
Otostopcunun galaksi rehberindeki 42 cevabının sorusu gibi.. Bilenler demek istediğimi anlamıştır.
-
ya bu bana oyle forumdan tartisilacak bir konu gibi gelmiyor, çok geniş bir şey çünkü sürekli bir tartışma hali olması lazım kanımca:)
postyapısalcı felsefe ve isyancı/nihilist anarşizme bakmanızı tavsiye ederim. tabii öyle wikiden falan bakın demiyorum:)
edit: diger mesajlara baktim da hep bilimsel yaklasilmis. bilim de elbette bazi cevaplar verilmesini saglayabilir ancak bu felsefe yoluyla daha tatminkar bir sonuca ulastirir kanimca.
birde.. "Eger ilk sartlari %100 dogrulukla biliyorsak, gerekli hesaplamalar yapilarak, gerceklesecek olay, %100 dogrulukla onceden kestirilebilir." hicbir zaman o sartlari bilemeyiz :) tabii biraz agnostik gelebilir ama durum boyle.
anarsistherif tarafından 11/Tem/15 06:33 tarihinde düzenlenmiştir -
AMpul bunu yazdı
Dindar arkadaslar bir zahmet konuyu okumadan gecerlerse kendileri icin daha hayirli olur.
zaman, gelecek ve geçmiş üstüne konuşmayı kafa yormayı çok severim mutlak hobilerimden biri gibi oldu artık ancak şu yazıyı görünce başlıktan soğudum bu ne biçim bir yaklaşımdır be hoca? ayıp
-
Sunları azar azar yazın olm ya. Insan okuyor lan bunları.
Degıskenlerı unutma hocam insan hem cevresinden etkilenir hemde cevresini etkiler .
Sonuc milyonlarca farklı t1 zamanı demektır. Her yaptıgımız harekette olasılıklar fazlalasır.
-
@AMpul
Wormholelar kanıtlanmış şeyler değil ama blackholelar var. Genel için de biraz anlatayım. Blackhole dediğimiz, inanılmaz küçük bir alanda inanılmaz büyük bir kütlenin toplaşmasından dolayı korkunç bir kütle çekiminin olduğu yerler. Uzayda gözlemlenen, var olduğundan emin olduğumuz şeyler bunlar, bizim Samanyolunda da birçoğu saptandı. Bunların varlığından ileriki aşama; event horizon (karadeliğin etrafındaki, içine giren hiçbir şeyin artık kaçamayacağı sınır) var mıdır, karadelikler ışıma yapar mı (bkz. Hawking radiation), büyür mü küçülür mü, dönüyorsa dönüşü yavaşlar mı hızlanır mı, event horizon varsa bunun yakınlarında ve içindekilerde zaman nasıl değişir, bunlar hep tartışmalı teoriler. Bu tartışmalı teorilerin içinde konumuzla ilgili bir kısmı var, singularity. Genel görüş, bir karadeliğin singularityi temsil ettiği yönünde. Singularity (singularite, tekillik) dediğimiz, bir "yer", bir "nokta". Şöyle ki, singularity; gravitational fieldı ölçmekte kullanılan çoklukların, birimlerin, ölçümlerin sonsuza ıraksayıp artık koordinat sistemine oturtulamadığı yer ya da durum. Bunun hangi kısmı konuyla alakalı, Big Bang sırasında tüm evrenin bir singularity olduğu düşünülüyor. Burdan bol genellemeyle çıkılacak bir ilişkiyle, mevcut singularitylerin birer evren oluşturacak potansiyele sahip olması imkansız değil. Bu bilgi dursun. Bir de blackholeların çeşitleri var, örneğin Kerr blackholeunu (çok yaklaşanı spagetti yapmadığı varsayılan dönen blackhole) ele alırsak, teoride bu blackholeda singularityi bypass ederek bunu bir wormhole olarak kullanma ihtimalimiz var. Bu da dursun. Buraya vakti olanlar için bkz olarak Holographic principle koymak da iyi olur.
Evren simulasyonu nasıl yapılır diye uğraşanlar oldu loop quantum gravity çerçevesinde, bkz CLQG. Diyorlar ki, bir elektron bir quantum seviyesinden diğerine geçtiğinde bunu 0-1 olarak değerlendirebilir ve tüm evreni bit bit simüle edebiliriz, hatta o kadar nonimpossible ki bir Turing makinesiyle bile yapabilme durumumuz yok değil. (ayrıca bkz. Turing-Church hypothesis)
Şimdi buralara kadar özgür irade denen şeyin var olup olmamasından bağımsız olarak çevreyi oluşturabileceğimiz, hatta çevrelerin birden fazla olabileceği konusunda bir şeyler demiş oldum. Burdan özgür iradeye bağlanırsak, duygu düşünce gibi soyut elementleri gözönüne almamız gerekiyor. Bu noktada Chinese Room örneğini gösterebiliriz, her girdi için duygudurum değişikliğini tanımlayarak bir simülasyon varlığına bir şey düşündürmek ya da hissettirmek de olası. Fakat benim şahsi görüşümce özgür irade merkezi sinir sistemine sahip canlılar dahilinde vardır, çünkü intihar etmek ve öldürmeyi tercih etmek birer karardır. Bunu bir simülasyon varlığına tanımlasan dahi, örneğin birtakım girdiler sonunda çok mutsuz olduğuna inanıp kendini öldürmeye kalksa dahi, bu bunun insan ve hayvanlar için deterministik, öngörülebilir olduğu anlamına gelmez. //burdan çereze ilerlersek, tanrı özgür irade var diyorsa "ben senle ilgili her şeyi ve sonunu biliyorum" demek yerine, "ben senin başına gelebilecek tüm senaryoları ve olasılıkları biliyorum, tonlarca senaryo içinden hangisini seçeceğini sana bırakıyorum." demesi gerekir.
Konuyu bağlamak için kendi zaman anlayışımdan bahsedeceğim. Benim fikrimce zaman genelgeçer bir kavram değil nokta kavramıdır. Burda noktayı dünya alırsak, dünyanın bin yıllar boyunca gelişimini tek bir zaman çizelgesinde inceleyebiliriz. Bir insan olarak aldığımızda ise bana göre herkesin kendi kişisel zaman doğrusu benzersizdir. Benim başıma gelebilecek bütün olasılıklar ve verebileceğim bütün kararların kesiştiği nokta, benim için "an"dır. Şöyle qualitative açıklamaya çalışayım,
Şu genelgeçer an için mevcut olasılıkların bir kısmı: Hava durumu (bulutlu, yağışlı, az güneşli, bol güneşli, meteor düşüyor..) || mekanım (okul >kütüphane/bölüm... ev>koltuk/yatak.. iş>x/y/.. binaları..) || ruh halim(gergin heyecanlı mutlu depresif..)
Ben, az güneşli bir havada evde sandalyedeyim ve mutlu hissediyorum. Bu var olan tüm olasılıkların tüm alt olasılıklarının ve onların alt olasılıklarının ve onların.. kesiştiği nokta, benim kişisel "an"ımdır. Bu şekilde herkesin anları kendine özeldir.
Eğer zamanın dediğim gibi olduğunu varsayarsak, yeni bir evrende, ya da bu evrende, ya da bir bilgisayar simülasyonundaki evrende, elimize ulaşacak veri:
-Kesinlikle deterministiktir
-Kesinlikle öngörülemez (:
Bütün bunlarla subjektif bir paralel evren konsepti düzenleyebiliriz. Bu paralel evrenin mutlaka başka bir evrende olmasına gerek yok, başka bir evren teşkil etmesi yeterli. Yani şu anda "yağmurlu havada yatakta kahkaha atıyor" olduğum bir evrenin var olması şart değildir. Kesişen her olasılıkla oluşan "an"larımızdan geride kalan kesişememiş olasılıklarımızın oluşturma potansiyeli olan "an"lardan her biri, kendi kişisel tarihimizde bir paralele tekabül eder. Bu durumda geleceğe seyahat edebildiğimizi ya da geleceği bu anda görüp bu anda müdahale etmek istediğimizi varsayarsak, her "an"da yeni bir şahsi paralel oluşturacağımız için ortada paradoks olmayacaktır.
Eyyorlamam şimdilik bu kadar.
Edit: @pcdoktor636
Söylediğin şeyin din felsefesinde zamansal karşılıkları var, örneğin:
Omphalos hipotezi. Diyorlar ki, evrenin görünür yaşını tanrı bilerek şu an bildiğimiz şekilde gösterdi. Tanrının evreni ne zaman yarattığı kutsal kitaplarda verilmiştir ve doğrusu budur, şimdiki bilimadamlarının daha önceki tarihlere tekabül eden fosiller bulması, tanrının o fosillerin o yaşlarda "görünmesini" sağlamasıdır, evrenin söylenenden daha önce oluştuğu anlamına gelmez. Benzer şekilde buzul çağı vesaire gibi bilimsel olarak ulaşılan verileri tanrı öyle bulun diye oraya koydu fakat bunların tekabül ettiği tarihler aslen yanılsamadır. O çoook uzak yıldızlar falan da aslında yoktur, baktığında sana varmış gibi gelir *bana göre bu felsefi olarak da epey saçmalık
5 dakika hipotezi/Son perşembecilik: Diyorlar ki, tanrı insanlar hayvanlar gibi fiziksel varlıkları yaratabiliyorsa anı duygu his gibi soyut şeyleri de tabii ki yaratabilir. Dünyanın beş dakika önce yaratılmadığı ne malum? Tanrı şu anki her şeyi şu anda olduğu gibi evrene koyabilecek güce sahip. Aslında beş dakika önce/geçtiğimiz perşembe yaratıldın, doğumunla çocukluğunla ilgili anılar sana beş dakika önce verilmişti, şu an baktığın forumdaki tüm yazılar beş dakika önce oluşturuldu ve herkese yıllardır bu foruma yazmış olma anıları koyuldu. *zındığın önde gideni de olsam ben bunu büyüleyici buluyorum
--
5 dakika hipotezine istinaden, evrenin başlangıcındaki tüm dataya sahipsek (hatta başlangıcındaki dataya da ihtiyacımız yok, bu anki ya da beş yıl önceki dataya sahip olmamız bile yeterli) simülasyonumuz sırasında evrenin oluşumundan başlayıp gelişimini izlemek yerine doğrudan bu somut ana da zıplayabiliriz. Bu soyut ana ya da bu andan öteye geçebilmemiz için insanı tamamen deterministik kabul etmek ve en yukarda yazdıklarımın hatalı olması gerekir sanırım.
izzmarit tarafından 11/Tem/15 11:22 tarihinde düzenlenmiştir -
Evrenin içinde dünya gibi küçücük bir noktaya bakarak evreni emule etmeye çalışmak bence imkansız. Bir sürü belirsizlik var. Diyelim ki emule edildi ve emulasyon ilerde insanların çok ileri gideceğini veya ışınlanmayı bulacaklarını gösterdi. Hesaba katmadığımız göktaşı gibi nuh tufanı gibi sıfırlayıcı bir etken olduğu zaman bu emulasyon çöker. İlk maddedeki kodlamaları bilmeden geleceği görmek bence olanaksız. İnsanlığın daha katedecek çok yolu var öğrenilmesi gereken çok bilgi var.
-
Temelde benim görüşüm, zaman kavramı yoktur.
Uyurken ya da çok zevkli bir iş yaparken geçen 1 saat ile, çok sıkıcı bir dersi dinlerken ki geçen 1 saat kişiye göre aynı değildir.
Bu zaman olayı bence tamamen algısal bir durum ve kişiden kişiye değişen bir olgudur, hatta bunula ilgili çok güzel bir sözümüz vardır; "zamanın nasıl geçtiğini anlamadım".
Yani zaman kavramı olmayan bir evrende gelecekten bahsedemezsiniz. Geleceğe gidiyim diye bir durum söz konusu değildir,
vücudun daha yavaş yaşlandığı bir gezegene gidip tekrar dünyaya döndüğümüzde bizim algımızda geleceğe gelmiş oluruz ama bu durum
evren için geleceğe gittiğimiz tezini söz konusu etmez.
Sadece sizi tanıyan insanlar (diğer canlılarda zaman algısı olmadığı için) ve kendinizde böyle bir algı oluşturabilirsiniz.
Evren "an" dediğimiz kavramdan oluşur ve tekrar o "an"' a dönme durumu ya da o "an"' ı ileriye sarma söz konusu değildir.
Son olarak bir parçanın aynı anda iki noktada olması söz konusu olmadığından da geleceği görebilirsiniz ama tekrar o ana dönüp anlatamazsınız,
o anki "an"' dan devam edersiniz :)
ozgunlu tarafından 11/Tem/15 13:45 tarihinde düzenlenmiştir -
Bir abümden duyduğum ve afalladığım birşeyi paylaşmak istiyorum.
Hani kafa yoruyosunuz ya en başta ne vardı? tanrı geleceği görüomu falan...
Şu da bi seçenek dahilinde.
Belki de tanrı yok fakat çok uzak bir gelecekte fizik kanunların çerçevesinde oluşacak, ya da yapacaz belki yada paralel evrende biri teknolojiyi çok ilerletip tanrı yapacak. Sonra tanrı zaman yolculuğu yapabildiği için geçmişe gidip herşeyi (kendi de oluşabileceği şekilde yaratacak)
Yani tanrıyı hep sunun sebebi nedir diye sorup geçmişte arıyoruz, aslında gelecekte de aramamak için bir sebep yok. Çünkü zaman yolculuğu da yapabilir.
-
"her şeyi %100 bilseydik" diye bir şey yok, insan faktörü = random
"belirlenen koşullarda beklendiği gibi hareket ederler" = nah, 1 kişi bozsa yeter kesinlik söz konusu değil
Kısayol
Şikayet
Özel Mesaj
Alıntı yap
fizik evren gelecek determinizm isik hizi heisenberg belirsizlik ilkesi ozgur irade kaos teorisi paradox
Cevapla