Gerçek Bir Random Number Generator Mümkün Mü?
-
hayatta "gerçek random" diye bi'şey olmadığına göre "bilgisayarda" da olmaması çok bi'şey değiştirmese gerek. sayısal lotodaki topların "random" olarak düştüğünü kabul ediyorsak, bilgisayarın karmaşık yollar kullanarak ürettiği verileri de "random" kabul etmekte bir sakınca görmüyorum. sorunun cevabı, mümkün değil. sevgiler..
-
RockZs bunu yazdı
hayatta "gerçek random" diye bi'şey olmadığına göre "bilgisayarda" da olmaması çok bi'şey değiştirmese gerek. sayısal lotodaki topların "random" olarak düştüğünü kabul ediyorsak, bilgisayarın karmaşık yollar kullanarak ürettiği verileri de "random" kabul etmekte bir sakınca görmüyorum. sorunun cevabı, mümkün değil. sevgiler..
konu bu kadar basit aslinda. hayatta gercek random olmadigi icin estimation methodlari vardir. ve gun gectikce tahmin sonuclari yuzde yuze daha yaklasmaktadir. random sanilan degerler gercekten random olsaydi, estimation theory alani hic olmazdi.
bir arkadasin soyledigi gibi olasiliksiz (improbable) romanini okumanizi tavsiye ederim ben de.
-
Yapay zekaya sahip(baya gelişmişinden) kuantum bilgisayar üretebilir belki. Eğer rakamların farkında olursa, belli bir şablona bağlı kalmadan rastgele sayı üretebilir.
-
yazilim tarafindaki random fonksiyonu nasil isliyor peki ?
calisma mantigini bilen var mi ? pc ye 1-100 arasi rasgele 1 sayi uret dediginde random fonksiyonu nasil calisiyor ?
-
rastgele sayı bilgisayar saatinden alınan değerin bi fonksiyondan geçirilmesiyle oluyor fonksiyon herşeyi değiştirdiği için saatteki gibi ard arda olduğunu anlamıyorsun tabi ama asıl konu herşeyi hesaplayabilsen hala rastgele kalır mı saati bilir ve bilgisayardan daha hızlı işlem yaparsan sayı üretilmeden sen bulursun hem rastgele dediğimiz şey insanın arada bağlantı bulamadığı örüntüdür yoksa gerçek bişey değil bence
-
Lightsaber bunu yazdıKrypT bunu yazdı
Radyoaktif bir atomu vakuma yerleştirsek ve decay'le ayrılan bir parçacığın bir özelliğini ya da o atomik anı seed olarak kullansak random olmaz mı?
Edit: Bilgisayarda diyormus gormemisim sorry. Bilgisayar gibi deterministik cihazlarda true random number uretilebilecegini sanmiyorum.
dediğinin benzeri bir fikir bugün aklıma geldi hocam, biraz araştıracağım @wert hocanın da dedikleri de teşvik etti, bi şeyler çıkabilir bundan.
@0x656e benim gördüğüm işin içine ne kadar etken girerse öngörülebilirliği o kadar zorlaşması prensibinde çoğu. zaten daha derine indiğimizde "rastgele" kavramını kabul edip etmemeye dek uzanıyor. krypt ve wert'in dediği gibi atomik olaylardaki belirsizlik bu konuda daha efektif bir şey çıkarabilir.Intel'in kozmik arkaplan ışımasını kullanması ne kadar belirsizlik içeriyor bilmiyorum ama hesaplanabilirliğinin çok güç olması işe yarar kılıyor galiba
@underzero hocam maksat gerçekten "rastgele" bir sayı üretebilmek. yani sonucu koşulların bağlamayacağı şekilde bir şey üretebilmek. bu mümkün değilse koşulları hesaplanabilirliği en güç hale getirerek bir şeyler yapmak
Al hocam adamlar Avusturalya'daki ibr laboratuarda sürekli random number üretiyorlar. Live feed'i halka açık ve beleş.
http://qrng.anu.edu.au/index.php
-
KrypT bunu yazdıLightsaber bunu yazdıKrypT bunu yazdı
Radyoaktif bir atomu vakuma yerleştirsek ve decay'le ayrılan bir parçacığın bir özelliğini ya da o atomik anı seed olarak kullansak random olmaz mı?
Edit: Bilgisayarda diyormus gormemisim sorry. Bilgisayar gibi deterministik cihazlarda true random number uretilebilecegini sanmiyorum.
dediğinin benzeri bir fikir bugün aklıma geldi hocam, biraz araştıracağım @wert hocanın da dedikleri de teşvik etti, bi şeyler çıkabilir bundan.
@0x656e benim gördüğüm işin içine ne kadar etken girerse öngörülebilirliği o kadar zorlaşması prensibinde çoğu. zaten daha derine indiğimizde "rastgele" kavramını kabul edip etmemeye dek uzanıyor. krypt ve wert'in dediği gibi atomik olaylardaki belirsizlik bu konuda daha efektif bir şey çıkarabilir.Intel'in kozmik arkaplan ışımasını kullanması ne kadar belirsizlik içeriyor bilmiyorum ama hesaplanabilirliğinin çok güç olması işe yarar kılıyor galiba
@underzero hocam maksat gerçekten "rastgele" bir sayı üretebilmek. yani sonucu koşulların bağlamayacağı şekilde bir şey üretebilmek. bu mümkün değilse koşulları hesaplanabilirliği en güç hale getirerek bir şeyler yapmak
Al hocam adamlar Avusturalya'daki ibr laboratuarda sürekli random number üretiyorlar. Live feed'i halka açık ve beleş.
http://qrng.anu.edu.au/index.php
teşekkür ederim hocam, adamlar güzel iş çıkarmış
-
underzero bunu yazdı
yazilim tarafindaki random fonksiyonu nasil isliyor peki ?
calisma mantigini bilen var mi ? pc ye 1-100 arasi rasgele 1 sayi uret dediginde random fonksiyonu nasil calisiyor ?
abi random sayi uretmenin iki yolu vardir. birincisi arkadaslarin da tartistigi gibi fiziksel bir olgudan yararlanarak. ikincisi de bilgisayar ortaminda karmasik feedback fonksiyonlardan gecirerek.
senin sorun ikincisinin icine giriyor. sen herhangi bir yazilimi kullanarak random bir sayi uret dediginde, algoritma bir initial (baslangic) deger atiyor (genelde son durdugu pozisyondur) ve bunu kullanarak shift-register algoritmasini calistiriyor. her initial deger icin farkli deger uretecegi icin, random (oldugunu varsayiyoruz). Dolayisiyla asil tartisilmasi gereken initial seed value dur. Baslangic degeri bilindigi taktirde pseudorandom olayi ortadan kalkar, random number generator un ne uretecegi onceden bilinebilir. Baslangic deger ise, cok kolaylikla ogrenilebilir. Kriptolojinin temelinde yatan olay da budur aslinda. Almanlarin Enigmasi da bu mantiga gore calisir. Iki taraf da hem baslangic degeri, hem algoritmayi bildigi icin, guvenli haberlestiklerini sanarlar.
birinci yol aslinda daha stabil gibi duruyor, ama physical random process'i aktarmak bias bir durum olusturur. Yani sartli bir mekanizmadir. Nereden baslandigi bilinir ve olculurse ayni sonuclar elde edilir. Ayrica ortamin sartlari baska bir ortamda saglanirsa, ayni random process i orda da elde edebiliriz. kapali bir paradoxtur aslinda. Ayrica gerektigi kadar random ihtiyacini karsilayana kadar beklemek cok uzun zaman alir. bunun icin randomness testler vardir. istatistikte buna p-value denir. bir surecin gercekten random olup olmadigini test eden degerdir. eger surec gercekten random ise, bu p-value bir random variable olarak herhangi bir zaman araliginda uniform dagilima sahiptir, ki simdiye kadar boyle bir sey uretilmis degildir. "isimizi gorecek kadar random" kavramina odaklanilmistir.
yani sozun kisasi, dunya uzerindeki hersey fiziksel bir kurala, formule gore uretilir. mesele bizim bunun farkinda olup, formulize edip edemememizdir. Insanoglu etrafinda olup biten herseyi kagida dokebildigi an, gelecegi tahmin edebilecektir. sonra da dunyanin boku cikacaktir saniyorum.
-
@mizahi hocam dediğin gibi uniform bi dağılımının gerçekleşmemesi bu quantum ilkelerine dayanan random generatorlar için de geçerli mi?
-
Lightsaber bunu yazdı
@mizahi hocam dediğin gibi uniform bi dağılımının gerçekleşmemesi bu quantum ilkelerine dayanan random generatorlar için de geçerli mi?
tabi ki dostum. istedigin kadar meseleyi karmasiklastir, yine de -senin bilmedigin- fiziksel bir kural soz konusudur. Bu kurallara, formullere erisebildikten sonra, (kimbilir belki 100 yil, belki 200 yil sonra), su verdiginiz linkteki laboratuvarda istediginiz sayiyi urettirebilirsiniz. Ancak su anda onu random saniyorsunuz.
edit: bak @Krypt in verdigi linkte ust tarafta randomness testler var, orada cesitli testler var, bakabilirsin p-value ve bu degerin uniform olup olmadigina. Ornegin bu
http://qrng.anu.edu.au/NIST.php